εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ του ΤΑΣΟΥ ΓΟΥΔΕΛΗ
28/11/2005
...Ο αναγνώστης ή ο κριτικός κλείνοντας ένα βιβλίο μεταφρασμένης ξένης λογοτεχνίας νιώθει, σε μερικές ευτυχείς περιστάσεις, την ανάγκη να προτάξει τον έπαινό του για την απόδοση του κειμένου στη δεύτερη γλώσσα. Ετσι και στην προκείμενη περίπτωση ο γράφων αισθάνεται την υποχρέωση, θα 'λεγε, να τονίσει εισαγωγικά την απόλαυσή του από τη δημιουργική μεταφορά στα καθ' ημάς του κλασικού αμερικανικού μυθιστορήματος Το άλικο γράμμα («The Scarlet letter») από τον Ξενοφώντα Κομνηνό. Με ένα μέσο εύχυμο και επινοητικό, ο τελευταίος μάς πρόσφερε σε κανούρια μετάφραση ένα από τα μυθικά πεζά του 19ου αιώνα της υπερατλαντικής χώρας, το οποίο υπέγραψε ο Ναθάνιελ Χόθορν, ακρογωνιαίος λίθος μιας λογοτεχνίας που με τον Μέλβιλ, τον Πόου, τον Τζέιμς και τον Ουάσινγκτον επηρέασε βαθύτατα την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Ο Ξ.Κ., εγκρατής γνώσεων περί την ελληνικήν, πολύ ευφάνταστα έσκυψε στο πρωτότυπο και κυριολεκτικά το βύθισε σε ένα ιδίωμα το οποίο κάνει ωραία δρομολόγια σε καθομιλουμένη και προσεγμένη καθαρεύουσα...
...Από τις σελίδες του βιβλίου, που εκπλήσσει με την τεχνική του στην ψυχολογική εμβάθυνση, περνούν χαρακτήρες κληρικών και θεσμικών προσώπων, κυρίως καθόλου διακοσμητικοί. Ασφαλώς και υπάρχουν παρωχημένα στοιχεία διαχείρισης ενός υλικού, που όπως είπα είναι ακόμα στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος.
Ομως, χρειάζεται να υπερπηδήσει κανείς τα περιγραφικά και υπερεπεξηγηματικά της δράσης και εσωτερικής ζωής των προσώπων του δράματος εμπόδια, τα οποία ένας σύγχρονος συγγραφέας θα απέφευγε ασφαλώς, για να απολαύσει το σκοτεινό παιχνίδι τού Χόθορν. Θα χρειαστεί, οπωσδήποτε, στο σύγχρονο αποδέκτη του αναγνώσματος αυτού να σκεφτεί, με επιείκεια πιθανώς, ότι έχει να κάνει με έναν από τους εισηγητές του μοραλισμού στα αμερικανικά γράμματα, και να συμψηφίσει την παράμετρο αυτή με τις υπόλοιπες εντυπώσεις του.
Ο ενήμερος αναγνώστης είναι σε θέση να ψαύσει στο λόγο του πρωτοπόρου αυτού προτάσεις μιας φόρμας εκμεταλλεύσιμης, την οποία, βέβαια, ...δεν περιφρόνησαν οι επιγενόμενοι ομότεχνοι του Χόθορν, κυριολεκτικά λεηλατώντας την.
Η προσφορά του Χόθορν, πέραν όλων των άλλων, βρίσκεται νομίζω στην ικανότητά του να αποφεύγει τα σχήματα, καίτοι δείχνει να τα υπερασπίζεται μανιχαϊστικά. Ως τελική αίσθηση μένει η είσπραξη ενός κλίματος ακαθόριστου, το ρεύμα δυνάμεων της άλλης πλευράς από εκείνη υπέρ της οποίας ο Χόθορν μοιάζει να μοχθεί.