ΕΡΩΣ

ΕΡΩΣ

ΕΡΩΣ

KRAUSSER HELMUT

Ο Αλεξάντερ Φον Μπρύκεν, τις νύχτες των βομβαρδισμών κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνωρίζει τη Σόφι. Αυτός είναι γόνος μιας οικογένειας εργοστασιαρχών, ο πατέρας του συναναστρέφεται τους μεγάλους του ναζιστικού καθεστώτος. Οι γονείς τής Σόφι εργάζονται στα εργοστάσιά του. Αρχικά, τα παιδιά ένωσε η στενότητα του καταφυγίου των αεροπορικών επιδρομών. Ωστόσο, ένα φιλί από τη Σόφι δίνεται μόνο έναντι χρημάτων. Απ’ την άλλη, ο Αλεξάντερ Φον Μπρύκεν είναι πλούσιος και του έχει μείνει μια ολόκληρη ζωή μπροστά του. Και σ’ ολόκληρη τη ζωή του παρέμεινε απόλυτα παθιασμένος με τη Σόφι. Ο Έρως αφηγείται την ιστορία ενός ανεκπλήρωτου πάθους: πού τελειώνει η παντοδυναμία, όταν μετατρέπεται σε αδυναμία; Ο Αλεξάντερ Φον Μπρύκεν μπορεί να εκπληρώσει κάθε του επιθυμία, εκτός από μία. Χρησιμοποιεί την περιουσία του για να δημιουργήσει μιαν άλλη ζωή  να συντροφεύει και να επηρεάζει. Ο Έρως ακολουθεί δύο ανθρώπους σ’ ένα παιχνίδι κρυφτό, διασχίζοντας τη Γερμανία κατά τη μεταπολεμική περίοδο  κι εξιστορεί μία δεκαετή συναρπαστική ιστορία ενός κυνηγού και του αξιολάτρευτου θηράματός του: ένα μυθιστόρημα για την αγάπη και τον θάνατο.

«Ένα μυθιστόρημα για τα λεπτά όρια μεταξύ αγάπης, πάθους και ψευδαίσθησης, για την ανατομία των εμμονών και, συνάμα, για τον καταστροφικό εικοστό αιώνα. Με το Έros, ο Helmut Krausser έχει γράψει ταυτόχρονα το πιο δυνατό, το πιο ευαίσθητο και το πιο ποιητικό του μυθιστόρημα: Ένα σπουδαίο βιβλίο». [Daniel Kehlmann, συγγραφέας της Μέτρησης του Κόσμου]

«Δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε περισσότερο από τη λογοτεχνία» [Frankfurter Rundschau]

Διαθεσιμότητα: Εξαντλημένο


20,00 €

Αγορά
  • Mετάφραση: ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΜΠΟΡΗ
  • Επιμέλεια: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ
  • Σελίδες: 448
  • Σχήμα: 20.5x12
  • ISBN: 978-960-518-333-2

εφ. ΤΑ ΝΕΑ της ΣΟΦΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ
9/8/2008

Η δυναστεία των αισθημάτων

ΕΝΑΣ ΖΑΠΛΟΥΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΕΙ ΕΝΑΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. ΤΟΥ ΑΝΑΘΕΤΕΙ ΑΠΟΣΤΟΛΗ: ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ. ΤΟΥ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ: Ο ΣΦΟΔΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ. ΕΡΩΤΙΚΗ ΕΜΜΟΝΗ, ΣΑΡΚΟΒΟΡΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗ. ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΜΕ ΤΕΧΝΗ

Ερωτική επιθυμία, ερωτικό πάθος, ερωτική εμμονή. Σφοδροί και ανεκπλήρωτοι, συχνά ανομολόγητοι έρωτες. Συμβαίνουν στο κεφάλι μας, τρέφονται απ΄ τα σώψυχα. Όσο πιο ανεκπλήρωτο το πάθος τόσο πιο σφοδρό. Ιδίως γι΄ αυτούς που τρέφονται από τις σκέψεις και όχι από τη ζεστή ζωή. «Για τα πάντα υπάρχει χώρος μόνο μία φορά», λέει ένας ήρωας. Και ναι, έρχεται μια στιγμή που αυτό το πάντα συμβαίνει.

Ο σαραντατετράχρονος Χέλμουτ Κράουσερ είναι το νέο αστέρι της σύγχρονης γερμανόφωνης λογοτεχνίας.

Τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά του έγιναν ταινίες. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, με τον (αρχαιο)ελληνικό τίτλο Έρως ( Εros ) αφορά την ερωτική εμμονή. Όχι μόνο: είναι ένα μυθιστόρημα με θέμα τη σαρκοβόρα πολιτική στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Την εξουσία που στριμώχνει- ή περιφρουρεί- τις προσωπικές επιλογές.

Η ιστορία έχει ως εξής: ένας πάμπλουτος Γερμανός επιχειρηματίας, ο Άλεξ φον Μπρύκεν, γνωστός και ως «Μέγας Αλέξανδρος», καλεί έναν φτωχό συγγραφέα στον πύργο του. Του υπόσχεται ότι θα τον πληρώσει αδρά και του αναθέτει συγγραφικό έργο: να αποτυπώσει την ιστορία του σφοδρού και ανεκπλήρωτου πάθους που τρέφει ο ίδιος, από την εφηβεία μέχρι τα γεράματά του, για μια γυναίκα. Ο Μπρύκεν κρατά οκτώ μέρες τον συγγραφέα στον πύργο του και του διηγείται την ιστορία του. Του αφήνει πλήρη μυθοπλαστική ελευθερία. Ο συγγραφέας μαγνητοφωνεί τη διήγηση. Μόνη του δέσμευση, να μην αναφέρει τα πραγματικά ονόματα των προσώπων- και να δημοσιεύσει το μυθιστόρημά του, μετά τον επικείμενο θάνατο του κροίσου.

Η ιστορία αρχίζει από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο καταφύγιο όπου κλείνονται οι κάτοικοι της περιοχής, ο έφηβος Αλεξάντερ πλαγιάζει πλάι στη Σόφι. Το ωραίο κορίτσι είναι κόρη εργατών, που εργάζονται στο εργοστάσιο του πατέρα του. Το πρώτο τους φιλί δίνεται σε κρυφό ραντεβού και καθορίζει τη σχέση τους. Η Σόφι ζητάει πενήντα μάρκα για να φιλήσει τον Άλεξ. Εκείνος κλέβει τον πατέρα του και πληρώνει το τίμημα. Οι δυο έφηβοι πέφτουν άρρωστοι από ανεμοβλογιά.

Μόλις διαφαίνεται το πέρας του πολέμου, ο πατέρας του Άλεξ, φίλος και συνεργάτης των ναζί, δηλητηριάζει την οικογένειά του και αυτοκτονεί. Ο Άλεξ γλιτώνει και καταλήγει, ύστερα από περιπέτειες, στην Ιταλία. Χωρίς μνήμη. Όταν επανακτά τη μνήμη και την ταυτότητά του, ο πόλεμος έχει τελειώσει και είναι ο μόνος κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας. Η Σόφι άφαντη. Ο Άλεξ χρησιμοποιεί το χρήμα και την εξουσία του για να στρατολογήσει έναν πανίσχυρο στρατό από ανθρώπους, που ψάχνουν τη χαμένη του αγάπη.

Τα χρόνια περνούν, ο Άλεξ βρίσκει τη Σόφι, ο στρατός του γίνεται η σκιά της. Την παρακολουθεί και την προστατεύει. Η Σόφι ζει ταραχώδη ζωή, γίνεται μέλος του κόμματος SΡD, σχετίζεται με φλογοβόλους επαναστάτες και με τρομοκρατικές ενέργειες. Περνά στην παρανομία. Γίνεται βάρος για το κόμμα και τους συντρόφους της. Στο τέλος «το παράδειγμά της γίνεται σχολή»: για να την ξεφορτωθούν, την περνούν στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, της αλλάζουν όνομα, της προσφέρουν μια ασφυκτική ζωή. Η Σόφι μαραίνεται. Ο Αλεξάντερ διασχίζει τα σύνορα, πηγαίνει να τη σώσει. Τη φέρνει πίσω στη Δυτική Γερμανία, σε συνεννόηση με το κόμμα, που σκηνοθετεί τον θάνατό της.

Ο έρωτας του Αλεξάντερ μένει μέχρι το τέλος ανεκπλήρωτος. Γίνεται εμμονή. Πάθος που τρώει το μυαλό. Οι δεκαετίες περνούν, ο κόσμος αλλάζει. Το μόνο σταθερό πράγμα στη ζωή του Αλεξάντερ είναι η δεύτερη, μυστική ζωή που ζει, παρακολουθώντας τη Σόφι.

Ο Αλεξάντερ προσφέρει στον συγγραφέα άφθονο υλικό: την προσωπική του διήγηση, τα ημερολόγια της Σόφι, φωτογραφίες, φωνητικές καταγραφές με τις συνομιλίες της. Η αλήθεια της διήγησής του υπονομεύεται από τον στενό φίλο, συνεργάτη και κληρονόμο του, Λούσιαν. Χωρίς να λέει τίποτα συγκεκριμένο, ο Λούσιαν αφήνει να εννοηθεί ότι η διήγηση του Αλεξάντερ είναι μόνο μία, ίσως αρκετά παραλλαγμένη, εκδοχή της αλήθειας. Το παιχνίδι αλήθειας και ψέματος διατρέχει όλο το μυθιστόρημα. Η μετάφραση αποδίδει τον εσωτερικό ρυθμό και την υπόγεια λαξευμένη γλώσσα του κειμένου.

Ο Κράουσερ γράφει ένα βιβλίο για ένα ανεκπλήρωτο πάθος, που γίνεται εμμονή και στοιχειώνει τη ζωή του Αλεξάντερ. Όχι μόνο αυτό: γράφει ένα βιβλίο για την εξουσία της ιστορικής συγκυρίας, του χρήματος και της πολιτικής στην προσωπική ζωή των ανθρώπων. Το Έρως δεν είναι απλώς ένα βιβλίο για τη μονοκρατορία των αισθημάτων. Είναι ένα μυθιστόρημα για την ιστορική και πολιτική περιπέτεια της μεταπολεμικής Γερμανίας. Ένα βιβλίο για την τέχνη και την τεχνική της συγγραφής. Για τους ποικίλους τρόπους μεταλλαγής της αλήθειας σε ψέμα, αλλά και την αληθοφάνεια του ψέματος. Για το πώς στη μυθοπλασία δεν έχει σημασία η πραγματική πραγματικότητα, αλλά ο συμπαγής μυθιστορηματικός κόσμος.

 

εφ. ATHENS VOICE της ΕΛΕΑΝΝΑΣ ΒΛΑΣΤΟΥ
16/10/2008

ΠΑΘΟΣ ΑΓΑΠΗ ΟΥΤΟΠΙΑ
Ποιητικό μυθιστόρημα

Ο Αλεξάντερ φον Μπρίκεν έχει αποσυρθεί σε έναν πύργο στη Γερμανία κι έχει δώσει εντολές να του ετοιμάσουν τον τάφο του στον κήπο. Είναι πλούσιος, ιδιόρρυθμος και οδεύει προς το θάνατο. Προσλαμβάνει ένα νεαρό συγγραφέα για να του διηγηθεί την ιστορία ενός έρωτα, του δικού του έρωτα.

Η συμφωνία είναι να εκδοθεί το βιβλίο μετά το θάνατό του, με την προϋπόθεση ότι θα αλλαχτούν τα ονόματα των πρωταγωνιστών. Η αφήγηση διαρκεί οκτώ μέρες και ξεκινάει από τις νύχτες των βομβαρδισμών κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σ’ ένα καταφύγιο γνωρίζει τη Σόφι και η ζωή του καθορίζεται από ένα φιλί που του δίνεται έναντι αμοιβής.

Είναι οι παράλληλες ιστορίες δύο ανθρώπων που ζουν με τις εμμονές των ψευδαισθήσεών τους. Ο Αλεξάντερ φον Μπρίκεν γερνάει πιστός στ’ όνειρό του να φέρει κοντά του τη Σόφι. Έχει χρήματα που του εξασφαλίζουν διασυνδέσεις και επιρροή. Την παρακολουθεί από μακριά, συστηματικά, επί δεκαετίες. Η Σόφι δεν ξέρει τίποτα. Παρασύρεται από τις δικές της πολιτικές ψευδαισθήσεις, επαναστατεί, περνάει από το αντάρτικο των πόλεων στην παρανομία. Την αναγκάζουν να μετακομίσει στην Ανατολική Γερμανία. Της αλλάζουν ζωή, της αλλάζουν όνομα. Οι στάση όμως και των δύο εμπεριέχει μια ματαιότητα. Η Σόφι, «που ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, κόλλησε σε μια τετριμμένη, άχρηστη ζωή, μέσα στα ερείπια της πρώην σοσιαλιστικής της ουτοπίας» και διά στόματος του Μπρίκεν διαβάζουμε: «Ο άνθρωπος είναι σκλάβος της άνεσής του, της εξουσίας του. Για να τα αρνηθεί είναι η θέληση πολύ αδύναμη και η ζωή πολύ μικρή». Ο καθένας στη φυλακή του, λοιπόν, για να αντεπεξέλθει χτίζει μια ιδεολογία. Οι ιδεολογίες πολλές φορές αποδεικνύονται αδύναμες.

Η ιστορία υπαγορεύεται, το μυθιστόρημα καλείται να γραφτεί κατόπιν εντολών, υπάρχουν ντοκουμέντα, στοιχεία, φωτογραφίες, για να υποστηρίξουν τη μνήμη του αφηγητή και να βοηθήσουν τον εν δυνάμει συγγραφέα. Ο δεύτερος έχει τη δυνατότητα να χρωματίσει πτυχές του κειμένου του, να δώσει ένταση ή να αποσιωπήσει αυτά που θεωρεί περιττά. Είναι ελεύθερος κατά κάποιον τρόπο να γράψει τη δική του εκδοχή της ιστορίας. Ή, καλύτερα, μια ακόμα εκδοχή της ιστορίας. Αλλά ο Krausser υπονομεύει ηθελημένα την αξιοπιστία του αφηγητή. Πόσο αλήθεια περιέχει μια μονόπλευρη αφήγηση; Η τέχνη συλλέγει αποσπασματικά, ανασυνθέτει παράνομα, ψευδορκεί εάν χρειάζεται, λειτουργεί δηλαδή όπως και η μνήμη μας. Ίσως γι’ αυτό παραθέτει στην πρώτη σελίδα τους στίχους του Paul Celan: «Κανένας δεν μας πλάθει ξανά από χώμα και πηλό».

Ο Helmut Krausser πάντως γνωρίζει την τεχνική της αληθοφάνειας. Οι ήρωές του κινούνται στην εποχή τους και αναμειγνύονται με τους Μπιτλς, υιοθετούν ψευδώνυμα υπαρκτών προσώπων –Γιούρι, απ’ τον Γκαγκάριν–, γνωρίζουν την επαναστάτρια της RAF που αυτοκτονεί στη φυλακή Γκούντρουν Ένσλιν. Η Σόφι αφομοιώνεται πειστικά στη σοσιαλιστική της καθημερινότητα κι εμείς ως αναγνώστες απολαμβάνουμε την αφήγηση στη μεταπολεμική Γερμανία του 20ού αιώνα.

Το «Έρως» στην ουσία δεν είναι η ιστορία ενός έρωτα, είναι η ιστορία ενός πάθους. Το πάθος έχει διάρκεια, καθώς για να συντηρηθεί θέλει απόσταση, απαιτεί ψευδαίσθηση. Με λίγα λόγια είναι ένα μυθιστόρημα για την αυταπάτη, χωρίς να ξεχνάμε ότι «η ευτυχία έχει να κάνει με την αυταπάτη».

 

εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
19/10/2008

Ενα πάθος καταστροφικό

Ενας συγγραφέας σε άθλια οικονομική κατάσταση, το όνομα του οποίου δεν φανερώνεται ποτέ, δέχεται την πρόσκληση ενός άντρα με τεράστια περιουσία, του γερμανού βιομηχάνου Αλεξάντερ φον Μπρίκεν, να μεταπλάσει σε μυθιστόρημα την ιστορία που προτίθεται να του διηγηθεί ενώ τον φιλοξενεί στον πύργο του στη Βαυαρία.

Αποσυρμένος εδώ και δυο δεκαετίες από το προσκήνιο, ο εβδομηντάχρονος κροίσος με το παρατσούκλι «Μέγας Αλέξανδρος» επιθυμεί πριν πεθάνει να καταστήσει δημόσιο κάτι πολύ προσωπικό, κάτι που έχει καταχωρηθεί ως έγκλημα στη συνείδησή του. Θύμα του εγκλήματος, η Σόφι, μοναχοκόρη βιοπαλαιστών, ο παιδικός του έρωτας από την εποχή του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, έρωτας που, μια ζωή, έμελλε να μείνει ανεκπλήρωτος. Και θύτης - ποιος άλλος;- ο ίδιος.

Αυτό είναι το πρόσχημα του Χέλμουτ Κράουσερ για να ξετυλίξει την πλοκή του «Ερως» (μετ. Ε. Τομπορή, εκδ. «Ινδικτος»): ενός μυθιστορήματος όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθεί κανείς το χρονικό μιας απίστευτης εμμονής, παράλληλα με την περιπέτεια της πατρίδας του Κράουσερ από το 1944 ώς το γκρέμισμα του βερολινέζικου τείχους. Πρόκειται γιά το πρώτο βιβλίο του 44χρονου γερμανού συγγραφέα στα ελληνικά, «το πιο δυνατό, το πιο ευαίσθητο και το πιο ποιητικό» απ' όλα του, σύμφωνα με τον -ήδη γνωστό στα μέρη μας- ομότεχνό του Ντάνιελ Κέλμαν.

«Δεν υπήρξε ποτέ κάτι όμορφο στη ζωή μου, εκτός από τη Σόφι», παραδέχεται εξαρχής ο φον Μπρίκεν στον ανώνυμο συνομιλητή του. «Ηταν κάτι περισσότερο από ένα οποιοδήποτε κορίτσι, ήταν η μοναδική πηγή υψηλής ομορφιάς. Κάτι που ήθελα να έχω, να απολαύσω, αλλά που ποτέ δεν ήθελα να βεβηλώσω κατέχοντάς το άχαρα...».

Μεγαλωμένος μέσα σε χρυσό κλουβί ως γόνος οικογένειας εργοστασιαρχών με αμφίθυμες σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς, ο τελευταίος, λίγο πριν καταρρεύσει το μέτωπο, γίνεται μάρτυρας της αυτοκτονίας των γονιών του και μ' έναν μυστηριώδη τρόπο καταλήγει ως αγνοούμενος σε νοσοκομείο της Ιταλίας, δίχως μνήμη και φωνή.

Ωσπου να τις επανακτήσει, ο πόλεμος έχει τελειώσει. Κι ο φον Μπρίκεν, έχοντας διεκδικήσει μ' επιτυχία από τους σφετεριστές την πατρική του κληρονομιά, βάζει σκοπό της ζωής του να εντοπίσει το κορίτσι που του είχε κλέψει την καρδιά όταν στριμώχνονταν πλάι πλάι στα αντιεροπορικά καταφύγια, αυτό που για μία και μοναδική φορά είχε δεχτεί -με το αζημίωτο- να τον φιλήσει. Μισθώνει, λοιπόν, έναν ολόκληρο λόχο για να βρει τα χνάρια της Σόφι. Η έρευνα, αν και πολύχρονη, έχει αίσιο τέλος, αλλά όταν φτάνει η στιγμή που τη ξανασυναντά, διαπιστώνει πως η κοπέλα αντιμετωπίζει τα αισθήματά του με αποστροφή, τρέχοντας έντρομη μακριά του.

Την αφήνει. Επί χρόνια, ωστόσο, οι μισθοφόροι του θα την κατασκοπεύουν, θα επηρεάζουν τις κινήσεις της και θα την βοηθούν όχι για να βιοποριστεί απλώς αλλά και για να ξεφεύγει από την αστυνομία και τη δικαιοσύνη. Γιατί, όσο διάστημα ο φον Μπρίκεν ζούσε «σαν Θεός», η Σόφι δραστηριοποιούνταν στη Γερμανική Σοσιαλιστική Φοιτητική Ενωση συμμετέχοντας ψυχή τε και σώματι στα κινήματα διαμαρτυρίας κι αμφισβήτησης του '60 και του '70.

Ηταν τέτοια η ριζοσπαστικοποίησή της (λες κι υπήρχε μια μαύρη τρύπα μέσα της που έπρεπε να γεμίσει) ώστε καταλήγει να ληστεύει τράπεζες για «ιερό σκοπό», συστρατευμένη με ακροαριστερές τρομοκρατικές ομάδες. Μέχρι που οι σύντροφοί της, σε αγαστή συνεργασία με τη Στάζι, την ωθούν να περάσει τα σύνορα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, απ' όπου θα τη γλιτώσει γι' άλλη μια φορά ο φον Μπρίκεν, σκηνοθετώντας το θάνατό της. «Γλιτώσει», τρόπος του λέγειν, καθώς μιλάμε πια για μια γυναίκα στερημένη από χυμούς, μόνη κι αποπροσανατολισμένη.

Ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με τις καλύτερες προθέσεις... Το αντικείμενο της λατρείας του μεγαλοβιομηχάνου δεν ήταν γραφτό να ευτυχήσει. Στο λυκόφως της ζωής του, ο αφοσιωμένος προστάτης-κυνηγός της Σόφι βλέπει πως το πάθος του μόνο δυστυχία έφερε και σ' εκείνη και στον ίδιο. Ή μήπως όλα όσα αφηγείται επί οχτώ μέρες στον φιλοξενούμενό του δεν είναι παρά αποκυήματα της φαντασίας του, η δική του, έστω, εκδοχή της αλήθειας;

Γυρνώντας μ' ανυπομονησία τις σελίδες του «Ερως», δύσκολα απαλλάσσεσαι από την αμφιβολία. Οπως κι αν έχει όμως, μέσα από αυτό το κολάζ του Χέλμουτ Κράουσερ, όπου η αφήγηση του ανώνυμου συγγραφέα εναλλάσσεται με τον απομαγνητοφωνημένο λόγο του φον Μπρίκεν και αποσπάσματα από κλεμμένα ημερολόγια της κοπέλας, επανέρχονται μοτίβα που σ' αιχμαλωτίζουν: ο έρωτας ως ψευδαίσθηση και ως εμμονή, το χρήμα ως πηγή παντοδυναμίας αλλά και μοναξιάς και καχυποψίας, η πολιτική δράση ως καταφύγιο αλλά και καταστροφή, η Ιστορία η ίδια ως παγίδα.

30 άλλοι τίτλοι στην ίδια κατηγορία:

Πελάτες που αγόρασαν αυτή την έκδοση, αγόρασαν επίσης: