> ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ>Ο ΑΛΛΟΣ ΥΠΝΟΣ

Ο ΑΛΛΟΣ ΥΠΝΟΣ

Ο ΑΛΛΟΣ ΥΠΝΟΣ

Ο ΑΛΛΟΣ ΥΠΝΟΣ

GREEN JULIEN

Ποιος είναι αυτός ο άλλος ύπνος στον οποίο δεν είμαστε βυθισμένοι όπως στον πρώτο απ’ τον οποίο βγαίνουμε όταν ο ίδιος έχει ολοκληρώσει την χορταστική ή στερητική του διαδρομή, και μας επιτρέπει να επιστρέψουμε στην εγρήγορση; Ποιος είναι αυτός ο άλλος ύπνος που για να βγούμε απ’ αυτόν πρέπει εμείς οι ίδιοι να ξυπνήσουμε τον εαυτό μας, ή να παρέμβει κάποιο γεγονός ή πρόσωπο που δεν προέρχονται απ’ τον κόσμο αυτού του ύπνου αλλά τον αντιστρατεύονται γιατί εκπροσωπούν την αντίθεσή τους στην έξοδό μας απ’ αυτόν; H αυτογνωσία, γιατί περί αυτής πρόκειται, περιγράφεται απ’ τον Julien Green σ’ αυτό το γραμμικό και λιτό αφήγημα όπως της αξίζει: ως η αναγκαία προϋπόθεση για να μην χάσει κανείς την ζωή του, έστω κι αν χρειαστεί, και συνήθως χρειάζεται, να συνεχίσει, όπως ο Nτενί, τον δρόμο του, κάτω από ανθισμένα δέντρα και μέσα στο καλοκαιρινό φώς, μόνος αλλά αυτοτελής, γενναιόδωρος με τον κόσμο και ευγνώμων στον εαυτό του.

13,00 €

Αγορά

  • Πρόλογος-Mετάφραση: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
  • Σελίδες: 136
  • Σχήμα: 20.5x12
  • ISBN: 978-960-518-322-6

εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ
9/5/2008

Ο Ζιλιέν Γκριν υπήρξε συγγραφέας ταγμένος στην αυτοπαρατήρηση: σε δεκαοκτώ τόμους εκτείνεται το journal intime του, το προσωπικό του ημερολόγιο, δημοσιευμένο μεταξύ 1926 και 1996, όπου καταγράφεται, μέρα προς μέρα, «η επί ογδόντα χρόνια αναζήτηση της πνευματικής και αισθησιακής του ταυτότητας». Το σύντομο αυτό αφήγημα δεν διαφέρει πολύ, ως προς το ύφος και το ήθος, από την ημερολογιακή εκμυστήρευση: πρωτοπρόσωπη αφήγηση, λεπτομερής καταγραφή των διαδοχικών μεταλλαγών του βλέμματος, των αισθημάτων, των διαθέσεων. Ο έφηβος ήρωας αφυπνίζεται σταδιακά από τον «άλλο ύπνο», αυτή τη βαθιά εν εγρηγόρσει ύπνωση της παιδικής ηλικίας, και ιχνηλατεί όλα όσα τον συνθέτουν μέσα από τις απώλειες - πρώτα του πατέρα, ύστερα της μητέρας του - τις διαψεύσεις, το πρώτο, λανθασμένης κατεύθυνσης, αισθηματικό σκίρτημα και, τέλος, την «ήρεμη συναίσθηση και αποδοχή της αλήθειας» της ερωτικής του φύσης, προσφέροντας επιτέλους «τον εαυτό του στον εαυτό του», καθώς σημειώνει στον πρόλογό του ο μεταφραστής. Αφυπνισμένος, μόνος, αλλά αυτάρκης στην αυτεπίγνωσή του, ο αφηγητής είναι έτοιμος πια να παραδοθεί στον μεγάλο κόσμο.

 

εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΑΤΣΟΥΚΑ
14/11/2008

Tο βάρος της ατομικότητας
Αποκρυσταλλώσεις του εαυτού

Τότε, μέσα στην ταραχή και στο φως, με συνεπήρε μια συγκίνηση τόσο βίαιη, ώστε έμοιαζε να μου ξεριζώνει την ψυχή και ξύπνησα μούσκεμα στον ιδρώτα.

Η φήμη και η ευρεία αναγνώριση στους κόλπους της γαλλικής λογοτεχνίας του Julien Green (1900-1998) έχει εδραιωθεί όχι τόσο επάνω στα μυθιστορήματά του -«Leviathan» (1929), «Si j' etais vous» (1947), «Chaque homme dans sa nuit» (1960) και πάμπολλα ακόμα- όσο επάνω στο δεκάτομο Ημερολόγιό του, που καλύπτει μισόν αιώνα (1926-1976). Πρόκειται για ένα χρονικό της αναζήτησης του συγγραφέα για την «αισθησιακή και πνευματική του ταυτότητα» και συγχρόνως ένα χρονικό των θεμάτων του ως συγγραφέα, εκείνων δηλαδή που ανακύπτουν κατά την παραγωγή ενός έργου, μαζί με σχόλια επάνω στο έργο άλλων συγγραφέων και τη λογοτεχνική και καλλιτεχνική ζωή της Γαλλίας. Αναζήτηση, λοιπόν, του εαυτού διά του έργου και διάλογος με την εποχή και τους ομοτέχνους.

Αν το «Ημερολόγιο» είναι ένα παράθυρο σ' ένα τέτοιο εκτενές τοπίο, το αυτοβιογραφικό αφήγημα «Ο άλλος ύπνος» επίσης αντανακλά τη σταθερή ενασχόληση του Green με την ατομικότητα και τους όρους μέσα από τους οποίους αυτή αποκρυσταλλώνεται σε μια μορφή κατανοητή στον εαυτό της. Η εν λόγω αποκρυστάλλωση είναι βασανιστική, εφόσον γίνεται επάνω στην αιχμή της εφηβείας, και κρίσιμη, εφόσον αφορά τον ερωτικό προσανατολισμό του δεκαπεντάχρονου αφηγητή Ντενί.

Αν μέσα από «Το Βιβλίο της Ανησυχίας», ο Φερνάντο Πεσόα (1888-1935) απαντά στους εγγενείς περιορισμούς της ατομικότητας με μια πράξη πρωτεϊκού πολλαπλασιασμού, ο Green, διυλίζοντας προσεκτικά το ειδικό βάρος του βιώματος, βάζει τον έφηβο αφηγητή του να απελπίζεται με τη στερεότητα των χαρακτηριστικών που ανακαλύπτει: «Προκειμένου να γίνω άλλος απ' αυτόν που είμαι, μου φαίνεται πως μεγαλόκαρδα θα είχα συντομεύσει τη ζωή μου». Και: «Υπήρχε κάτι απαράδεκτο στη σκέψη πως θα ήμουν ο εαυτός μου μέχρι τέλους, διότι με την απαισιοδοξία εκείνης της ηλικίας αντιμετώπιζα το είναι μου ως ένα όλον του οποίου κανένα μέρος δεν θα μπορούσε να μεταβληθεί».

Να μεταβληθεί πιθανώς όχι. Να γίνει, μάλλον, αυτό που «πραγματικά» είναι, λειτουργώντας κατά κάποιον τρόπο ως ο ψυχικός μαιευτήρας του εαυτού του, μένοντας πιστός στις πολύπτυχες ζυμώσεις της συνείδησής του, των οποίων είναι ένας απολύτως σαγηνευμένος παρατηρητής. «Μόνο ένα πράγμα με καθοδηγούσε: επιθυμούσα παθιασμένα να γνωρίσω τον εαυτό μου».

Αυτό το μικρό journal intime θέτει βεβαίως στον αναγνώστη το ερώτημα του κατά πόσον «είναι ειλικρινής η διακηρυγμένη πρόθεση του συγγραφέα για ειλικρίνεια στην αναζήτηση της αλήθειας για τον εαυτό του από τον ίδιο τον συγγραφέα». Ο μεταφραστής και σχολιαστής του Green, Δημήτρης Δημητριάδης, μας κατατοπίζει στο προσεγμένο του επίμετρο για τις παραμέτρους αυτού του ερωτήματος μέσα στο γενικότερο πλαίσιο του έργου του Green.

Εμείς μπορούμε εδώ να σχολιάσουμε την ύποπτα μεγαλειώδη αυτάρκεια του φαντασιακού, όπως προτάσσεται σε δηλώσεις του Ντενί, όπως αυτή: «Είναι μια παραξενιά του μυαλού μου το να μην πιστεύει σε κάτι παρά μόνον αν το έχω ονειρευτεί». Οφείλουμε, όμως, να προσθέσουμε αμέσως ότι η υποβλητικότητα του βιβλίου κορυφώνεται σε περιγραφές, ακριβώς, που αφορούν τη ζωή των ονείρων (το όνειρο του δίδυμου εαυτού!) και την παραισθησιογόνο ένταση των συναισθημάτων (η ξαγρύπνια δίπλα στη νεκρή μητέρα, η σκηνή στο εργαστήρι με τα αγάλματα!)

Η ζωή με τους άλλους, οι κοινωνικές σχέσεις, οι αξιολογικές κρίσεις, όλα αυτά υπόκεινται στις μεγαλειώδεις περιδινήσεις των συναισθημάτων που άπτονται του εαυτού. («Βγήκα από το δωμάτιο και κατευθύνθηκα προς το ξέφωτο για να απολαύσω τη λύπη μου εκεί στη μοναξιά». Και: «Ενα ακατανόητο ένστικτο με οδηγούσε να βάζω φραγμούς ανάμεσα στους οικείους μου και σ' εμένα»). Χωρίς τέτοιου τύπου συναισθήματα να στερούν τον αφηγητή του Green ευθυκρισίας, στα χέρια ενός λιγότερο άξιου συγγραφέα θα κινδύνευαν να περιπέσουν σε μια στειρότητα ως προς το περιεχόμενό τους. Υπάρχουν όμως αρετές στο κείμενο που αφοπλίζουν τέτοιου τύπου αντιρρήσεις ως προς την υπερβολική του αυτο-αναφορικότητα. Οι συγγραφικοί χειρισμοί του Green είναι λεπτοφυείς, οι στοχασμοί του καλά αφομοιωμένοι και η κομψότητα του ύφους του αδιαφιλονίκητη: «Ο,τι περιείχε η ζωή μου σε θλίψη, το εκπροσωπούσε η μητέρα μου, μ' εκείνο το μείγμα ασάφειας και ακρίβειας που χαρακτηρίζει ορισμένα αλληγορικά αγάλματα».

Ούτε μπορεί φυσικά η «πλοκή», εν προκειμένω η επίπονη, τυφλή ανάδυση του διορατικού Ντενί προς τη συνειδητοποίηση της ερωτικής του φύσης, να διαχωριστεί από τη δεινότητα της γραφής. Καθώς πίσω του κλείνει αθόρυβα η κουρτίνα της παιδικής ηλικίας, ο ήρωας, διερχόμενος μέσα από μια αλυσίδα από καταλυτικές εμπειρίες, κατανοεί ότι αυτό που τον δονεί ερωτικά δεν είναι η γυναικεία, αλλά η ανδρική ομορφιά, όσο πιο σκυθρωπή και αγέρωχη τόσο το καλύτερο. Επιπλέον, συναινεί, στη μοναξιά που αυτή του η κλίση, προσώρας, συνεπάγεται. Η βυθογράφηση των συγκινήσεων μέσα από τις οποίες επιτυγχάνεται η τελική σύνδεση -ώστε αυτό λοιπόν είναι που αποκαλούν έρωτα!-, γίνεται πειστικά όσο και ευφάνταστα.

Εχουμε, εν ολίγοις, στον «Αλλο ύπνο» ένα μικρό αλλά στιβαρό κομψοτέχνημα. Η αγωνιώδης ενασχόληση με τον εαυτό μετουσιώνεται σε έναν πρωτοπρόσωπο μονόλογο υψηλής δραματουργικής ποιότητας, την οποία η μετάφραση του Δ. Δημητριάδη διατηρεί ατόφια.

30 άλλοι τίτλοι στην ίδια κατηγορία: