ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Ένα ανθολόγιο διηγημάτων του Παπαδιαμάντη δε μπορεί να αποσκοπεί σε τίποτα διαφορετικό από την εύρεση του ζωτικού του κέντρου. Όλα τα διηγήματα είναι γνωστά, όλα έχουν την αναγνωστική του ιστορία ήδη από τα χρόνια του Δημοτικού σχολείου. Μεγαλωμένοι με τον θρύλο της Φόνισσας, τη φήμη των χριστουγεννιάτικων και των πασχαλινών διηγημάτων, τελικά μάθαμε να διαβάζουμε στα κείμενα αυτά που μάθαμε από τον περίγυρο. Άλλωστε, και ο ίδιος ο συγγραφέας δεν απείχε και πολύ από αυτή την διαδεδομένη σύμβαση. Ο αστερισμός των διηγημάτων κατείχε στην καρδιά του τη θέση ενός μύχιου υποκατάστατου μιας ζωής που δεν έζησε. Ήταν αυτόκλητος θεματοφύλακας μιας κοινότητας και ελάχιστα μέλος της. Αλλά για τον αναγνώστη που έχει το προνόμιο του διαρρεύσαντος χρόνου, άρα και τον απεγκλωβισμό του έργου από τα όρια της εποχής, τα διηγήματα διαφοροποιούνται. Κάτι πρωτοφανές τελέστηκε χάρη στη γραφίδα του Παπαδιαμάντη, το ζήτημα είναι αμιγώς πνευματικό, ενώ τα υπόλοιπα παρέλκουν. Ο σκιαθίτικος κόσμος που έφερε στο φως δεν ήταν κάτι χειροπιαστό, ορατό σε όλα τα μάτια, απεναντίας τον συνέθεσε σχεδόν κατά σύμπτωση, τον έπλασε γλωσσικά έστω κι αν δεν υπήρχε. Το κέντρο του έργου, ο Νεκρός Ταξιδιώτης και οι Ελαφροΐσκιωτοι, δεν ανάγονται πουθενά. Θα λέγαμε οτι το συγγραφικό δαιμόνιο το «έκλεψε» κυριολεκτικά από τα φυλλοκάρδια του Σκιαθίτη και το παρέδωσε στο μέλλον.
