> ΠΟΙΗΣΗ>ΣΤΗΛΕΣ

ΣΤΗΛΕΣ

ΣΤΗΛΕΣ

ΣΤΗΛΕΣ

SEGALEN VICTOR

«Στην Κίνα δεν αναζητώ ιδέες ή θέματα, αναζητώ μορφές – μορφές ασυνήθιστες, ποικίλες, αγέρωχες», έγραφε το 1913 ο Βίκτωρ Σεγκαλέν στον φίλο του Ζυλ ντε Γκωλτιέ παρουσιάζοντας τὶς Στῆλες, τὰ μικρὰ ποιητικὰ κείμενα ποὺ δημοσίευσε στὸ Πεκίνο, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1912, σὲ 81 ἀντίτυπα. Κείμενα, εἶναι ἀλήθεια, ποὺ περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο του γραφτὸ γι’ αὐτὴ τὴ χώρα, ἀποκαλύπτουν τὴν ἰδιόμορφη ἀλλὰ βαθειά του σχέση μὲ τὸν ξεχωριστὸ πνευματικό της κόσμο, λίγο πρὶν τὴν κατάρρευση τῆς Αὐτοκρατορίας. Κι ἂν ὁρισμένα κείμενα τοῦ Κλωντὲλ μοιάζουν νὰ διακατέχονται ἀπὸ σινικὴ εὐαισθησία, ἂν ὁ Πάουντ ἀνέλυσε σὲ βάθος τὸ ποιητικὸ ἐκφραστικὸ δυναμικὸ ποὺ διαθέτει ἡ ἰδεογραμματικὴ γραφή, ὁ Σεγκαλὲν ἐπιχείρησε κάτι πολὺ πρωτότυπο: Ἀντλώντας τὸ ὑλικό του ἀπὸ τὴ σινικὴ πνευματικότητα καὶ χρησιμοποιώντας κάθε ἐπιμέρους στοιχεῖο τῆς κλασικῆς γλώσσας ἐπιχείρησε νὰ συνθέσει νέο ποιητικὸ εἶδος. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα αὐτοῦ τοῦ ἐγχειρήματος εἶναι ἀκριβῶς οἱ Στῆλες, ὅπου ἡ σινικὴ συμβολὴ δὲν περιορίζεται στὴ θεματολογία ἀλλὰ εἶναι ἐμφανὴς στὴν παραμικρὴ πτυχὴ τῆς εἰδικῆς μορφολογίας τους, ἕως ἀκόμη καὶ τὴν ὑλική τους παρουσίαση. Καὶ ὅλα ἐτοῦτα τελικῶς ὡς ἡ ἀπολύτως ἀναγκαία συνθήκη γιὰ νὰ ξεδιπλωθεῖ ἡ δική του κοπιαστικὴ ἐσωτερικὴ διαδρομὴ καθώς, ὅπως θὰ γράψει σὲ κατοπινό του κείμενο, τὸ πιὸ μακρὺ ταξίδι ποὺ μπορεῖς ποτὲ νὰ ἐπιχειρήσεις εἶναι ἡ κατάβαση στὰ ἔγκατα τοῦ ἑαυτοῦ σου (κι ὅπου ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος νὰ διαπιστώσεις πὼς δὲν ὑπάρχει τίποτα ἐκεῖ κάτω). Στὴν ἡλικία τῶν 30, ὁ Σεγκαλὲν ἄρχισε νὰ παρακολουθεῖ μαθήματα κινεζικῆς γλώσσας στὴ Σχολὴ Ἀνατολικῶν Γλωσσῶν στὸ Παρίσι. Μόλις εἶχε ἐπιστρέψει ἀπὸ τὴν πρώτη του ἀποστολὴ ὡς γιατρὸς τοῦ Γαλλικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ στὴν Πολυνησία κι εἶχε κιόλας στὸ ἐνεργητικό του μιὰ ὁρισμένη διαδρομὴ σ᾽ αὐτὸν ποὺ ὁ ἴδιος ἀποκάλεσε νωρὶς «τὸν κόσμο τοῦ Ἄλλου». Διαδρομὴ ποὺ ὡς βασικὸ στοιχεῖο εἶχε τὴν καταγραφή της. Καταγραφὴ τῆς ἐμπειρίας του ἀπ᾽ τὴν Πολυνησία, μαζὶ μὲ τὰ ἄρθρα του γιὰ τὸν Γκωγκέν (ἀλλὰ καὶ τὸν Ρεμπώ), ἦταν τὸ βιβλίο του Οἱ Ἀμνήμονες (Les Immemoriaux), καρπὸς τῶν ἐντυπώσεων καὶ τῶν αἰσθήσεών του ἀπὸ τὸν σαγηνευτικὸ ἐκεῖνο νησιωτικὸ κόσμο. Ἕναν χρόνο μετὰ τὴν ἔναρξη τῶν γλωσσικῶν του μαθημάτων, ὁ Σεγκαλὲν πέτυχε στὸν διαγωνισμὸ διερμηνέων τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ καὶ μποροῦσε ν᾽ ἀναχωρήσει γιὰ τὴν ἐτήσια ἄσκηση στὴν Κίνα (παραμονὴ ποὺ ὡστόσο στὴν περίπτωσή του διήρκεσε πέντε χρόνια). Ὅπως κάθε γνήσιο ταξίδι, ἔτσι καὶ τὸ δικό του, ἔγραψε ἀργότερα, ἄρχιζε ὡς ἡ ἀντιπαράθεση μὲ τὸ Πραγματικό, γιὰ νὰ μπορέσει στὴ συνέχεια νὰ ὑπάρξει τὸ ἄλλο σκέλος, ἡ ἀντιπαράθεση μὲ τὸ Φανταστικό, ἀντιπαράθεση ἐτούτη ποὺ διεξάγεται κυρίως στὸ ἔργο τοῦ καθένα, ἀφοῦ προηγουμένως λάβει χώρα ἡ γρήγορη, κτηνώδης, ἀνηλεὴς ἀναμέτρηση σῶμα μὲ σῶμα, ὅ,τι μὲ λίγα λόγια συνιστᾶ τὸ βασικὸ ὑλικό της. Ὁ Σεγκαλὲν ἀναχώρησε ἀπὸ τὴ Μασσαλία γιὰ τὴν Κίνα στὶς 25 Ἀπριλίου τοῦ 1909. Ἔχοντας ἤδη ξεκάθαρο στὸ μυαλό του –ἔστω κι ἂν αὐτὸ ἐπρόκειτο νὰ τὸ διατυπώσει σὲ κατοπινό του κείμενο (Equipee)– πὼς κάθε ταξίδι εἶναι ἡ ἀντιπαράθεση τοῦ Φανταστικοῦ μὲ τὸ Πραγματικό (ὅπου τὸ πρῶτο ἀξιολογεῖ ἂν ἐκπίπτει ἢ ἐνισχύεται ἀπὸ τὸ δεύτερο), συνεχίζει νὰ γράφει τὶς καθημερινὲς σελίδες του μὲ τὴν τακτικότητα ποὺ διέκρινε κάθε του ἐγχείρημα. Στὶς ὁδηγίες στὴ γυναίκα του διευκρινίζει ἄλλωστε νωρὶς ὅτι ἕνα τμῆμα τῶν κειμένων ποὺ τῆς στέλνει εἶναι πρὸς ἐνημέρωση τῶν φίλων του. Ἐνδιαφέρουσα ὡστόσο ἡ προειδοποίησή του γιὰ τὸ νόημα ποὺ εἶχαν τελικῶς τὰ κείμενά του: «...Ὄχι γιὰ νὰ πῶ τί σκέφτομαι γιὰ τοὺς Κινέζους (γιὰ νὰ πῶ τὴν καθαρὴ ἀλήθεια, δὲν σκέφτομαι ἀπολύτως τίποτα), ἀλλὰ τί φαντάζομαι γι’ αὐτοὺς τοὺς ἴδιους ... κι αὐτὸ μὲ τὴ ζωντανὴ κι ἀληθινὴ μορφὴ κάθε πραγματικότητας, τὴ μορφὴ τοῦ ἔργου τέχνης». Πρόκειται γιὰ τὰ κείμενα ποὺ θὰ πρωτοδημοσιευτοῦν πολὺ ἀργότερα (τὸ 1967!) μὲ τὸν τίτλο Πλίνθοι καὶ Κέραμοι καὶ καλύπτουν τὴν τόσο σημαντικὴ γιὰ τὶς Στῆλες πρώτη περιπλάνηση στὴν κινεζικὴ ἐνδοχώρα. Στὸ Πεκίνο ὁ Σεγκαλὲν συνεχίζει νὰ δουλεύει τὸν Γυιὸ τοῦ Οὐρανοῦ (ἀλλὰ καὶ τὰ ἄλλα σχέδια πού, ὅπως θὰ γράψει τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1911 στὸν Ντεμπυσσύ, «ὅλα τους θέλουν νὰ ζήσουν καὶ μὲ ἀναστατώνουν»). Ὡστόσο, νιώθει νὰ γοητεύεται ὅλο καὶ πιὸ πολὺ ἀπὸ ἕνα νέο ἐγχείρημα: «νὰ συνθέσω ὑπὸ τὸν τίτλο Στῆλες μιὰ συλλογὴ μικρῶν, σκληρῶν πεζῶν σὰν κι αὐτὲς τὶς δυὸ τρεῖς ποὺ σᾶς ἀποστέλλω. Θὰ προηγηθεῖ ἕνα δοκίμιο γιὰ τὴν "Στήλη", ὅπως ἐγὼ τὴν ἐννοῶ. Σ’ αὐτὸ θὰ δηλώσω κάθε εἴδους σκέψεις μου μὲ κινεζικὲς ἔννοιες καὶ ἀμφιέσεις, δίχως ὡστόσο νά ’ναι διόλου σινουργήματα...» Αὐτὴ ἡ ἐπιθυμία γιὰ μικρὰ πεζὰ ἀναφέρεται συνεχῶς στὸ ἡμερολόγιό του, ὣς τότε ὅμως στὸ μυαλό του ἦταν συνυφασμενα μὲ τὸν Γυιὸ τοῦ Οὐρανοῦ. Ἐπίσης, εὔκολα διαβλέπει κανεὶς σ᾽ αὐτὸ καὶ τὴ συνεχιζόμενη ἐπιρροὴ τοῦ Κλωντέλ. Στὸ Πεκίνο ὅμως, στὴν ἰδιαίτερη ἱστορικὴ στιγμὴ ποὺ ἐπέλεξε νὰ μετακινηθεῖ σ᾽ αὐτὴν τὴν πόλη, ὅταν δηλαδὴ κατέρρεε ἡ αἰώνια Αὐτοκρατορία, τόσο ἑλκυστικὴ σὲ ὅσους τὴ θεωροῦσαν τὸ ἀπόλυτο Ἄλλο, τὰ μικρὰ πεζὰ πῆραν ἀναπάντεχα τὴ μορφὴ αὐτῆς τῆς ποιητικῆς Συλλογῆς, μὲ πρότυπο τὰ πέτρινα μνημεῖα ποὺ τὸν εἶχαν τόσο ἐντυπωσιάσει στοὺς δρόμους καὶ τὰ μνημεῖα τῆς μεγάλης χώρας. Ἡ πρώτη ἔκδοση τῆς συλλογῆς Στῆλες περιεῖχε μόνο 48 κομμάτια καὶ τυπώθηκε στὴ Μονὴ τῶν Λαζαριστῶν, στὴν Πεϊτάγκ, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1912. Ἡ ἔκδοση ἔγινε μόνο σὲ 81 ἀντίτυπα, ἀριθμὸς ποὺ ὅπως ἐπισημαίνει ὁ ἴδιος ὁ Σεγκαλὲν «ἀντιστοιχεῖ στὸ ἱερὸ γινόμενο (9x9) τῆς πλακόστρωσης στὴν τρίτη ἐξέδρα τοῦ Ναοῦ τοῦ Οὐρανοῦ, στὸ Πεκίνο». Ἡ παραμικρὴ λεπτομέρεια τῆς Συλλογῆς, ἀπὸ τὰ τυπογραφικὰ στοιχεῖα ἕως τὰ κίτρινα κορδόνια ποὺ ἄνοιγαν τὸ κάθε τομίδιο μὲ μιὰ τελετικὴ σχεδὸν κίνηση, εἶχαν ἐπιλεγεῖ ἀπὸ τὸν συγγραφέα μὲ φροντίδα ποὺ ξεκάθαρα δὲν ἀποτελοῦσε ἁπλὴ ἐκδήλωση τελειομανίας, καὶ φυσικὰ προχωροῦσε πέρα ἀπὸ τὶς ἀντίστοιχες ἀντιλήψεις τοῦ Μαλλαρμὲ γιὰ τὴν ποίηση ὡς ἰδεογραφία. Στὴν Αἰτιολόγηση τῆς Ἔκδοσης ποὺ ἔγραψε ὑπ᾽ ὄψιν τῶν Λογίων τῆς Ἄπω Ἑσπερίας ὡς συνοδευτικὸ ὑπόμνημα τῆς Συλλογῆς, εἶναι ἄλλωστε σαφὴς ἡ πρόθεσή του: «Δὲν πρόκειται διόλου γιὰ ἔκδοση "φαντασιόπληκτη" κι ἀκόμη λιγότερο "ἐξωτική" (γιὰ νὰ διαγράψω μὲ μιὰ πινελιὰ μία ἤδη ἐκπορνευμένη λέξη). Πρόκειται ἁπλῶς γιὰ προσαρμογὴ στὸ δυτικὸ Βιβλίο τῶν βιβλιοφιλικῶν ἀρχῶν ποὺ ἔχουν θεσπισθεῖ πέντε ἢ ἕξι ἑκατοντάδες χρόνια πιὰ ἀπὸ τοὺς Καλλιγράφους καὶ τοὺς Ἀρχιτυπογράφους στὴν Αὐτοκρατορία στὸ Μέσον τοῦ Κόσμου». Κανένα ἀπὸ τὰ 81 αὐτὰ ἀντίτυπα δὲν προορίζονταν γιὰ πώληση. Ἀποδέκτες τους, γνωστὲς πνευματικὲς προσωπικότητες τῆς Γαλλίας (μὲ πρῶτον φυσικὰ τὸν Π. Κλωντέλ, στὸν ὁποῖο ἄλλωστε ἦταν καὶ ἀφιερωμένη ἡ Συλλογή), ὅπως λόγου χάριν ὁ Κλὼντ Ντεμπυσσύ, ὁ Πιὲρ Λοτὶ καὶ ὁ Ἀντρὲ Ζίντ.

16,00 €

Αγορά

  • Eισαγωγή-Mετάφραση-Eρμηνευτικές Σημειώσεις: ΣΩΤΗΡΗΣ ΧΑΛΙΚΙΑΣ
  • Σελίδες: 184
  • Σχήμα: 24x17
  • ISBN: 960-518-215-7

30 άλλοι τίτλοι στην ίδια κατηγορία:

Πελάτες που αγόρασαν αυτή την έκδοση, αγόρασαν επίσης: