εφ. ΤΑ ΝΕΑ του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
12/6/2004

Δύο αυτοκτονίες κάνουν μια ολόκληρη ζωή

… Αν η τραγική σκέψη αναζητεί τις χειρονομίες και τις πράξεις, οι οποίες συνδυάζοντας όλες τις αντιφάσεις επιτρέπουν στον ρόλο να ταυτιστεί με τον σκοτεινό πυρήνα του, ενσαρκώνοντάς τον σε μια μορφή, η σκέψη του Πιραντέλο επισημαίνει την αδυναμία αυτής της σύνθεσης. Τα πρόσωπά του κινούνται σ' αυτό το διφορούμενο λυκόφως της ύπαρξης όπου τα πάθη τους σε κάνουν να γελάς ζητώντας συγχρόνως και έλεος για την ίδια την κωμική τους υπόσταση.

… Δεν χωράει αμφιβολία ότι η διπλή ανατροπή, όπως και η εξαιρετική αφηγηματική οικονομία και μερικοί μονόλογοι -όπως εκείνος του φιλόσοφου πνευματιστή Ανσέλμο -προϊδεάζουν για τα επιτεύγματα του δραματουργού. Όμως ο Ματία Πασκάλ δεν είναι το μυθιστόρημα ενός θεατρικού συγγραφέα. Είναι το έργο ενός καθαρόαιμου μυθιστοριογράφου, και παραμένει ένα από τα σημαντικότερα του εικοστού αιώνα. Με τον Ματία Πασκάλ, εκτός των άλλων, συνειδητοποιείς ότι το «παράλογο» δεν είναι θεατρική φόρμα, αλλά ένας ολόκληρος τρόπος σκέψης, μια ανθρωπολογία που ενεργοποιεί το τραγικό για λογαριασμό του σύγχρονου κόσμου.

… Σε μια εποχή δυναστικής συλλογικότητας όπως η σημερινή η ανάγνωση του Πιραντέλο είναι μια βαθιά ανάσα οξυγόνου της μοναχικής ατομικότητας, μια βαθιά ανάσα δημιουργικής ελευθερίας.

Εξαιρετική η μετάφραση της Αρχοντίας Κυπριώτου.

εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΧΡΥΣΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
1/8/2004

Πραγματικότητα και απάτη

… O Λουίτζι Πιραντέλλο -Νόμπελ Λογοτεχνίας 1934- εμφανίζει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων του, καθώς και τη ρευστή ανθρώπινη πραγματικότητα με ευφυείς διαλόγους και περιγραφές. Aλλωστε, η αρρώστια της γυναίκας του τού άνοιξε τον σκοτεινό θάλαμο και την άλλη πλευρά του μυαλού, του έδειξε τα πολλαπλά προσωπεία της ίδιας προσωπικότητας, τις μεταπτώσεις της διάθεσης, καθώς και την τρέλα που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ευχαρίστησης και της αυτάρκειας. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του συγγραφέα, που συμπυκνώνουν τη φιλοσοφική του στάση απέναντι στη ζωή και το καλλιτεχνικό δημιούργημα: «Πιστεύω ότι η ζωή είναι μια θλιβερή φάρσα γιατί μέσα μας, χωρίς να γνωρίζουμε την αιτία, πώς ή από πού, έχουμε την ανάγκη να αυταπατώμαστε διαρκώς, δημιουργώντας μια πραγματικότητα (μία για τον καθένα και ποτέ την ίδια για όλους), η οποία κατά καιρούς αποδεικνύεται ότι είναι ψεύτικη και απατηλή… Η τέχνη μου είναι γεμάτη από πικρό οίκτο για όλους εκείνους που εξαπατούν τον εαυτό τους, αλλά τον οίκτο αυτόν αναπόφευκτα ακολουθεί ο αμείλικτος εμπαιγμός της μοίρας, η οποία καταδικάζει τον άνθρωπο στην πλάνη».

Το μυθιστόρημα «Ο μακαρίτης Ματτία Πασκάλ» μπορεί να μην έχει αμιγώς πιραντελικά στοιχεία, αφού οι δυσκολίες του ήρωα περισσότερο εντοπίζονται σε εξωγενείς παράγοντες παρά στην εσωτερική αστάθεια, ωστόσο διαθέτει, σε ένα πλαίσιο ρεαλιστικό, ιδέες, όπως η φύση της αλήθειας και της ταυτότητας του ατόμου, οι οποίες κυριαρχούν στα μεταγενέστερα έργα του.

H απόδοση του κειμένου στη γλώσσα μας είναι ικανοποιητική, ο λόγος κυλάει αβίαστα.