> ΚΡΙΤΙΚΗ>ΜΕΤΑΘΥΜΙΚΑ - Άρθρα, εισηγήσεις και συνομιλίες [1999-2004]

ΜΕΤΑΘΥΜΙΚΑ - Άρθρα, εισηγήσεις και συνομιλίες [1999-2004]

ΜΕΤΑΘΥΜΙΚΑ - Άρθρα, εισηγήσεις και συνομιλίες [1999-2004]

ΜΕΤΑΘΥΜΙΚΑ - Άρθρα, εισηγήσεις και συνομιλίες [1999-2004]

ΖΕΡΒΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ

Η πεποιημένη λέξη «μεταθυμικός» δηλώνει κατ’ αρχάς την κατάσταση που ακολουθεί μετά από μια έντονη ψυχική αναστάτωση. Ταυτοχρόνως, υποδηλώνει και μια ορισμένη διεργασία πνευματικής τάξεως, κατά την οποία το συγκεκριμένο ψυχικό πάθημα μετασχηματίζεται σε έναρθρο λόγο. Μεταθυμικά λοιπόν είναι τα άρθρα και οι επιφυλλίδες που συγκεντρώνονται εδώ κατά χρονολογική σειρά και στη μορφή που δημοσιεύθηκαν στα κυριακάτικα φύλλα της Καθημερινής και της Αυγής, κατά την περίοδο 1999-2004. Συμπεριλήφθηκαν επίσης δύο εισηγήσεις και, εκτός χρονικής ακολουθίας, δύο συνομιλίες της ίδιας περιόδου. Ο Αντώνης Ζέρβας, σε μια χρονική περίοδο που σημαδεύεται από γεγονότα όπως ο βομβαρδισμός της Σερβίας, η 11η Σεπτεμβρίου, ο πόλεμος στο Ιράκ, ακόμα και οι Ολυμπιακοί αγώνες, διαπιστώνει πως «η Ιστορία άλλαξε συμπάθειες και αποφαίνεται ρητά πως οι μικροί λαοί δεν μπορούν πλέον να τρέφουν ιδιαίτερες εθνικές ιδέες και να καλλιεργούν ατιμωρητί ανάλογη ιδιοσυγκρασία». Η Αττική, η παπαδιαμαντική Φόνισσα, τα Στοιχειώδη σωματίδια του Ουελμπέκ, η Ιλιάδα στην πεζή μετάφραση του Ανώνυμου, ο Σελίν, η διδασκαλία της Σάρας Κέιν από τον Λευτέρη Βογιατζή, οι Δεληγιάννης, Μακρυγιάννης, Σολωμός, Λορεντζάτος κ.ά., είναι ορισμένοι από τους τόπους του προσωπικού του μαθήματος ότι μόνη πνευματική προοπτική μέσα στη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού και της γενικευμένης τεχνοκρατίας παραμένει η γλώσσα και η αναρώτηση.

17,00 €

Αγορά

  • Σελίδες: 224
  • Σχήμα: 20x12
  • ISBN: 978-960-518-274-8

Εφ. ΑΥΓΗ της ΠΟΛΥΣ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ
12/2/2007

Το νεοελληνικό πρόσωπο και η αντανάκλασή του στο ευρωπαϊκό σκηνικό έτσι όπως διαμορφώνεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ο επαναπροσδιορισμός, πλέον, της ίδιας της Ευρώπης στο σύγχρονο σκηνικό, γίνεται το αντικείμενο του στοχασμού του Αντώνη Ζέρβα στην έκδοση "Μεταθυμικά" που συγκεντρώνει άρθρα και επιφυλλίδες του δημοσιευμένα στην "Αυγή" και την "Καθημερινή". Αναζητά το πρόσωπο του νεοέλληνα και τη θέση του στην εποχή της μετανεωτερικότητας, έχοντας πάντα κατά νου ότι αυτή η ίδια η νεωτερικότητα εκ των πραγμάτων δεν καταγράφηκε στο DNA ενός έθνους που την ώρα των σημαντικών πνευματικών, επιστημονικών, πολιτικών και κοινωνικών κοσμογονιών που γνώριζε η Δύση, αυτό έμενε στο περιθώριο των εξελίξεων χωρίς να μπορεί υπό την οθωμανική κυριαρχία όχι να συμμετάσχει αλλά ούτε, στην καλύτερη περίπτωση να παρακολουθήσει τις διαδικασίες που θεμελίωναν το σύγχρονο δυτικό κόσμο. Ωστόσο ο Ζέρβας δεν δαιμονοποιεί ούτε οικτίρει για το κακό το ριζικό μας, τουναντίον ανασύρει τις ψηφίδες και συλλογίζεται γύρω από το παρελθόν που στοιχειοθετεί την ελληνική ιστορική συνέχεια και συνθέτει τα ιδιαίτερα συστατικά της ελληνικής ταυτότητας.

Είτε πραγματεύεται τη συνύπαρξη της αλήθειας και της πολιτικής, είτε παρουσιάζει ένα φωτογραφικό λεύκωμα, είτε υπερασπίζεται το δικαίωμα στην ομορφιά και την αβρότητα, με αφορμή το σάλο που ξεσήκωσε η λογοκρισία ενός αμφιλεγόμενου γαλλικού βιβλίου, είτε περιστρέφεται γύρω από την ορθοδοξία ως στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας, είτε μελετά τον Σολωμό και τον Παπαδιαμάντη, είτε παραπέμπει στον Μακρυγιάννη, είτε υπαινικτικά διατρέχει την ιδιαιτερότητα της γλώσσας μας, ο Ζέρβας αντιμετωπίζει την ελληνική πραγματικότητα με νηφαλιότητα και μετριοπάθεια. Και την θέτει εντός των ορίων της σύγχρονης απορημένης κοινότητας. Και το κάνει τόσο εύστοχα ίσως επειδή παρατηρεί με το βλέμμα του Έλληνα που μπορεί να μοιράζεται την καθημερινότητά του και εκτός ελληνικών συνόρων χωρίς, όμως, να χάνει στιγμή την επαφή του με τα ελληνικά πεπραγμένα, πολιτικά τε και πνευματικά. Με την ίδια νηφαλιότητα αλλά και αγωνία πραγματεύεται και το ευρωπαϊκό παρόν σε σχέση με τις θεμελιώδεις ιδέες του Διαφωτισμού την δυνατότητα προσαρμογής της γηραιάς Ηπείρου στις απαιτήσεις της νέας εποχής έτσι όπως αυτές διαφαίνονται μετά την αμερικανική μισαλλόδοξη κυριαρχία. Και γράφει για την πρόσληψη του παρελθόντος, τη σχέση του με τα παρόντα, παροτρύνει σε διαρκή διάλογο και αναστοχασμό με "λέξεις πολυσήμαντες και γι' αυτό ανοιχτές προς πάσα κατεύθυνση".

Η έκδοση συμπληρώνεται με δύο συνομιλίες του Αντώνη Ζέρβα με τον δικό μας Σταμάτη Μαυροειδή και τον Νίκο Ξυδάκη της "Καθημερινής" γύρω από ζητήματα της ποίησης.

 

Εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΤΙΤΙΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ
21/10/2007

Αναζητώντας το αδιέξοδο νόημα του ανθρώπου
Ο Ζέρβας εξετάζει το εθνικό σε σχέση με το παγκόσμιο, το θρησκευτικό σε σχέση με το επιστημονικό

Μεταθυμικά είναι τα κείμενα που γράφονται ύστερα από μια ψυχική αναστάτωση για να περιγράψουν το γεγονός που την προκάλεσε, σχολιάζοντας παράλληλα τον τρόπο με τον οποίο το ερέθισμα γίνεται γλώσσα και στοχασμός, μας λέει ο Αντώνης Ζέρβας στον πρόλογο του νέου του βιβλίου, που συγκεντρώνει γραπτά του δημοσιευμένα κατά κύριο λόγο στον Τύπο, στο γύρισμα του αιώνα –από το 1999 ώς το 2004– σε μια εποχή δηλαδή πολιτικά καυτή και πνευματικά χλιαρή, παρότι κάτω από τα ακίνητα νερά σιγοβράζει η αμορφοποίητη ακόμα αλλαγή.

Κείμενα επικαιρικά, λοιπόν, γραμμένα εν θερμώ, για πολιτικά και πνευματικά γεγονότα διεθνή και εγχώρια, που παραπέμπουν σε θεματικές και ρητορικές σταθερές του ποιητή και του δοκιμιογράφου. Ετσι, η αυτογνωσία, προσωπική και συλλογική, η λειτουργία της ατομικότητας μέσα στην συσσωμάτωση και η λειτουργία της συσσωμάτωσης καθαυτήν, η διάκριση μεταξύ κουλτούρας και πολιτισμού – κατά τον Τόμας Μαν και τους απολιτικούς στοχασμούς του, η καταδίκη της τεχνολογίας ως ολοκληρωτικής συνιστώσας του σύγχρονου καπιταλισμού, ο παναμερικανισμός και η παγκοσμιοποίηση επανέρχονται διαρκώς στα λεγόμενά του.

Ο Ζέρβας εξετάζει το εθνικό σε σχέση με το παγκόσμιο, το φυσικό σε σχέση με το τεχνολογικό, το θρησκευτικό σε σχέση με το επιστημονικό, εμφορούμενος από το πνεύμα του ρομαντισμού, εμπνεόμενος από τη δύναμη του τρίπτυχου «φύση, πατρίς, θρησκεία». Και διερευνά το ιστορικό και προσωπικό, το λογοτεχνικό και το ευρύτερα καλλιτεχνικό με άξονες την θνητότητα από τη μία και την ατέλεια του ανθρώπου από την άλλη.

Ο προληπτικός πόλεμος στο Ιράκ, στο πλαίσιο του γενικότερου πνεύματος της πρόληψης που χαρακτηρίζει τον Δυτικό πολιτισμό, γίνεται έτσι μια πνευματική εμπειρία και η εμπειρία αυτή καταλήγει στη διερεύνηση της σχέσης θρησκείας και επιστήμης αλλά και στον ορισμό της λογοτεχνίας ως μιας «τρίτης βίωσης της καθολικότητας που δεν οδηγεί πουθενά. Μορφοποιεί αυτό που δεν συμμορφώνεται ποτέ με τους κοινωνικούς θεσμούς και τις υποσχέσεις τους, καταδεικνύοντας παντού και πάντα το αδιέξοδο νόημα του ανθρώπου». Αυτό το αδιέξοδο νόημα αναζητά ο Ζέρβας και στις αναγνώσεις του, στη «Φόνισσα» και στον Σολωμό, στον αιρετικό Πιερ Γκυγιοτά που ένα έργο του πριν από σαράντα σχεδόν χρόνια λογοκρίθηκε –και επί ματαίω αναζητά ο Ζέρβας στις υπογραφές συμπαράστασης τους συγγραφείς που τον γοητεύουν– στον Μισέλ Ουελμπέκ, με αφορμή τον οποίο δεν παραλείπει να τονίσει την φασματική, τελικά, σχέση της ελληνικής λογοτεχνίας με την ευρωπαϊκή.

Φλογερός

Διακηρύσσοντας το επικείμενο τέλος της ποίησης, που εκπορεύεται από την απώλεια και αποτελεί την μόνη καταφυγή και παραμυθία, και συνεχίζοντας την ίδια στιγμή να την υπηρετεί με πάθος, ο Ζέρβας παραμένει και στα δημοσιογραφικά του κείμενα φλογερός έως και εμπρηστικός.

Μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί μαζί του, να συμμερίζεται ή όχι το αντιτεχνολογικό του μένος, την άποψή του για την θέση της ορθοδοξίας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, τον αντιεκσυγχρονιστικό του παλμό, τις εκλεκτικές του συγγένειες με «αντιδραστικούς», όπως ο ίδιος τους ονομάζει, συγγραφείς –παρότι η ταξινόμηση καθαυτή παρουσιάζει γραμματολογικό-ιστορικό ενδιαφέρον. Αλλά σίγουρα δεν διαβάζει με αδιαφορία τις θέσεις του: η αποδοχή ή η απόρριψή τους γίνεται με συγκινησιακή φόρτιση, η αντίδραση είναι εξίσου θυμική και μεταθυμική με τη θέση.

Οπως και να έχει, από την «πρακτήρια ιστορία» του Γκάνταμερ, την ιστορία δηλαδή που επενεργεί διαρκώς στο ιστορικό υποκείμενο και το αναδιαμορφώνει στο «Νεκρολογικό ρεμβασμό» και τα σχόλια για την «Ιλιάδα» που «φανερώνει την άγρια ομορφιά του γίγνεσθαι», ο αναγνώστης χαίρεται ένα λόγο που δοκιμάζει τις αντοχές του στα όρια του δοκιμίου και της λογοτεχνίας και αναρωτιέται μαζί με τον συγγραφέα για την πορεία των πραγμάτων – καταλήγοντας ενδεχομένως σε εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα από τον γράφοντα. Αυτή ακριβώς η διερώτηση, και όχι αναγκαστικά η σύμπλευση με τον συγγραφέα, δικαιώνει κατά τη γνώμη μου αυτούς τους στοχασμούς ενός πολιτικού, που τα αδιέξοδά τους κατοπτρίζουν το πνεύμα μιας εποχής.

19 άλλοι τίτλοι στην ίδια κατηγορία: